Усынаўленне - гэта асаблівы шлях бацькоўства, заснаваны на прыняцці чужога дзіцяці як свайго, роднага. У выніку ўсынаўлення паміж усынавіцелем і ўсыноўленым узнікаюць такія ж правы і абавязкі, як паміж крэўнымі бацькамі і іх дзецьмі.

Усынавіцелямі могуць быць дзеяздольныя асобы абодвух полаў, за выключэннем:

  • асоб, хворых на хранічны алкагалізм, наркаманію, таксікаманію;
  • асоб, якія па стане здароўя не могуць быць усынавіцелямі;
  • асоб, пазбаўленых бацькоўскіх правоў;
  • былых усынавіцеляў, калі ўсынаўленне было адменена з прычыны неналежнага выканання ўсынавіцелем сваіх абавязкаў;
  • асоб, адхіленых ад абавязкаў апекуна або папячыцеля за неналежнае выкананне ўскладзеных на іх абавязкаў;
  • асоб, якія маюць судзімасць за наўмысныя злачынствы, а таксама асоб, якія асуджаліся за наўмысныя цяжкія ці асабліва цяжкія злачынствы супраць чалавека;
  • асоб, дзеці якіх былі прызнаны маючымі патрэбу ў дзяржаўнай абароне ў сувязі з невыкананнем або неналежным выкананнем дадзенымі асобамі сваіх абавязкаў па выхаванні і ўтрыманні дзяцей у адпаведнасці з часткай першай артыкула 851 гэтага Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб шлюбе і сям'і;
  • асоб, якія не маюць пастаяннага месца жыхарства, а таксама жылога памяшкання, якое адпавядае ўстаноўленым санітарным і тэхнічным патрабаванням;
  • асоб, якія на момант усынаўлення не маюць даходу, які забяспечвае ўсынаўляемаму дзіцяці пражытачны мінімум, устаноўлены на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь;
  • муж і жонка, адзін з якіх прызнаны судом недзеяздольным або абмежавана дзеяздольным.

    Пералік захворванняў, пры наяўнасці якіх асобы не могуць быць усынавіцелямі, устанаўліваецца Міністэрствам аховы здароўя Рэспублікі Беларусь .

     Асобы, якія не знаходзяцца паміж сабой у шлюбе, не могуць сумесна ўсынавіць адно і тое ж дзіця.

       Пры наяўнасці некалькіх асоб, якія жадаюць усынавіць адно і тое ж дзіця, пераважнае права прадастаўляецца сваякам дзіцяці пры ўмове абавязковага захавання патрабаванняў гэтага артыкула і інтарэсаў дзіцяці, якое ўсынаўляецца (артыкул 125 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб шлюбе і сям'і).

       Розніца ва ўзросце паміж усынавіцелем і дзіцем, якое ўсынаўляецца, павінна быць не меншым за шаснаццаць гадоў і не больш за сорак пяць гадоў. Пры ўсынаўленні дзіцяці айчымам (мачахай), а таксама па іншых прычынах, прызнаных судом уважлівымі, розніца ва ўзросце можа быць скарочана (павялічана) (артыкул 126 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб шлюбе і сям'і).

       Усынаўленне дапускаецца ў дачыненні да дзяцей-сірот, дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, калі яны не набылі дзеяздольнасць у поўным аб'ёме.

Усынаўленню падлягаюць дзеці, адзіны (адзін ) або абодва бацькі якіх:

  • памерлі;
  • пазбаўлены бацькоўскіх правоў;
  • далі згоду на ўсынаўленне дзіцяці;
  • прызнаны ў судовым парадку недзеяздольнымі, без вестак адсутнымі або памерлымі;
  • невядомы.

Усынаўленне братоў і сясцёр рознымі асобамі, як правіла, не дапускаецца, за выключэннем выпадкаў, калі ўсынаўленне адпавядае інтарэсам дзяцей.

Раз'яднанне братоў і сясцёр пры ўсынаўленні магчыма у выпадку, калі ўсынавіцелі не настойваюць на захаванні таямніцы ўсынаўлення і абавязваюцца не перашкаджаць зносінам усынаўляемага дзіцяці з братамі і сёстрамі.

У выпадку раз'яднання братоў і сясцёр пры ўсынаўленні суд ускладае на ўсынавіцеля абавязак паведамляць дзіцяці аб наяўных у яго братах і сёстрах і іх месцазнаходжанні.

Усынаўленне дапускаецца ў адносінах да ўсіх дзяцей незалежна ад стану здароўя. Усынавіцелю павінна быць прадастаўлена ўся інфармацыя аб стане здароўя дзіцяці, якое ўсынаўляецца, а таксама наяўная інфармацыя аб блізкіх сваяках усынаўляемага дзіцяці і стане іх здароўя (артыкул 120 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб шлюбе і сям'і).

 Для ўсынаўлення дзіцяці, якое дасягнула дзесяці гадоў, неабходна яго згода.

     Згода дзіцяці на ўсынаўленне выяўляецца органам апекі і папячыцельства, консульскай установай Рэспублікі Беларусь або судом пры вынясенні судовага рашэння.

     Калі да падачы заявы аб усынаўленні дзіця пражывала ў сям'і ўсынавіцеля і лічыць яго сваім бацькам, усынаўленне ў выглядзе выключэння можа быць зроблена без атрымання згоды ўсынаўляемага (артыкул 129 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб шлюбе і сям'і).